Straż Miejska w Szczecinie

„Widzisz wrak daj znak", pod tym hasłem Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska szczecińskiego magistratu wraz ze Strażą Miejską prowadzi od kilku lat szeroko zakrojoną akcję walki z ulicznymi wrakami pojazdów.

Stare lub nieużywane auta powinny trafić do uprawnionych do ich rozbiórki i utylizacji, wyznaczonych przez marszałka województwa stacji demontażu lub punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji. Często jednak pojazdy te porzucane są na miejskich ulicach czy osiedlowych parkingach. Szczególnie dużo pojawiło się ich od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, co wynika
z łatwiejszego dostępu do niedrogich pojazdów przy jednoczesnym braku kontroli ich przepływu na granicach państw unijnych. Do początku lat 90 ubiegłego wieku nikt nie zdawał sobie sprawy z tego, że prawie każdy mieszkaniec będzie miał samochód. W związku
z tym, samochodów na parkingach osiedlowych przybyło dwa, a nawet trzy razy więcej niż samych miejsc postojowych. Począwszy od tego okresu kierowcy zaczęli masowo sprowadzać używane samochody z zagranicy, w dużej mierze również jako źródło tanich części zamiennych dla posiadanych już pojazdów. W obecnych czasach, w związku z poprawą sytuacji materialnej naszego społeczeństwa, jak i z zalaniem rynku niedrogimi pojazdami - samochód przestał być dobrem luksusowym.

Problem zalegających na ulicach i parkingach wraków pojazdów dotyczy nie tylko Szczecina, ale i innych miast w Polsce. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest ignorancja oraz niewiedza właścicieli pojazdów o możliwości pozbycia się nieużytkowanego auta, jak również niespójność przepisów prawa dotyczących rejestracji, ubezpieczania oraz recyklingu pojazdów. Pomimo, iż przepisy określają procedurę związaną z prawnym zalegalizowaniem oraz utylizacją pojazdu wycofanego z eksploatacji, często właściciele takich pojazdów uchylają się od stosowania prawa.

W kwestii usuwania tzw. wraków zastosowanie ma ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.) Prawo
o ruchu drogowym. Zgodnie art. 50a, pojazd pozostawiony bez tablic rejestracyjnych lub pojazd, którego stan wskazuje na to, że nie jest używany, może zostać usunięty z drogi przez straż gminną lub policję na koszt właściciela lub posiadacza. Niestety zarówno fakultatywność tego przepisu jak i rozbieżność w stosowaniu pojęć - kiedy pojazd można traktować jako nieużywany, a kiedy jako wycofany z eksploatacji i od jakiego momentu będzie on odpadem, powoduje wydłużanie się czasu przy ostatecznym podejmowaniu decyzji o jego usunięciu przez funkcjonariuszy publicznych.

W przypadku, gdy nie mają zastosowania przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym, właściciele prywatnych terenów mogą na podstawie przepisów kodeksu cywilnego podjąć kroki, które przywrócą możliwość korzystania z terenu, mowa jest o roszczeniu windykacyjnym i negatoryjnym z art. 222 k.c.

Art. 222 § 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Art. 222 § 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Wszystkie zgłoszenia dotyczące nieużytkowanego pojazdu są weryfikowane przez strażników miejskich, a wszelkie działania zmierzające do usunięcia pojazdu w stosunku do którego przepis prawa ma zastosowanie, poprzedza szereg czynności. Podejmowane działania mają na celu ustalenie właściciela pojazdu i poinformowanie go o konieczności usunięcia przedmiotowego pojazdu we własnym zakresie lub w uzasadnionych przypadkach doprowadzenia go do stanu używalności. Na wykonanie zaleceń strażników właściciel dostaje 3 dni, a w szczególnych przypadkach do dwóch tygodni, pod rygorem usunięcia pojazdu na parking strzeżony.

Należy również zauważyć, że nie zawsze jest możliwość ustalenia właściciela lub dotarcia do niego. W takich przypadkach Straż Miejska wydaje dyspozycję usunięcia pojazdu, po ustaleniu czy istnieją ku temu podstawy. Następnie zgromadzoną w sprawie dokumentację, zgodnie z określoną w przepisach procedurą, przekazują do Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska, w którym ponownie podejmuje się czynności związane z ustaleniem właściciela i poinformowaniem go o usunięciu pojazdu oraz o skutkach jego nieodebrania. Zgodnie z art. 50a ust. 2, cytowanej powyżej ustawy, pojazd usunięty i nieodebrany na wezwanie Gminy przez uprawnioną osobę w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia, uznaje się za porzucony z zamiarem wyzbycia się. Pojazd ten przechodzi na własność gminy z mocy ustawy. W stosunku do właściciela takiego pojazdu, w przypadku nieodebrania pojazdu z parkingu, a tym samym nie opłacenia kosztów jego usunięcia i przechowywania, wszczęta zostaje egzekucja tych kosztów.

W ślad za czynnościami ustalenia właściciela i pouczenia go o konieczności podjęcia działań zmierzających do doprowadzenia pojazdu do stanu używalności lub do jego fizycznej utylizacji, prowadzona jest przez szczeciński magistrat i strażników miejskich akcja informacyjna. Działania te mają na celu podniesienie świadomości mieszkańców Szczecina odnośnie możliwości pozbycia się pojazdu nieużywanego bez ponoszenia dodatkowych kosztów.

Pojazd podlega wyrejestrowaniu w przypadku przekazania pojazdu lub pojazdu niekompletnego do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub punkt zbierania pojazdów na podstawie zaświadczenia potwierdzającego dokonanie takiej czynności. Zgodnie z ustawą z dnia 20 stycznia 2005 r. O recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2015r. poz.140 z późn. zm.) stacje demontażu
i punkty zbierania pojazdów mają obowiązek przyjąć każdy pojazd wycofany z eksploatacji, który posiada cechy identyfikacyjne
(tj. numer nadwozia, podwozia, ramy). Niejednokrotnie świadczą również usługi nieodpłatnego transportu takiego auta do stacji oraz płacą za odebrany pojazd, wydając zaświadczenie uprawniające do wyrejestrowania pojazdu. Szczecińscy urzędnicy uświadamiają jednocześnie posiadaczy nieużywanych pojazdów o kosztach związanych z ubezpieczeniem pojazdu, pomimo jego nieużywania oraz
o sankcjach, jakie grożą za uchylanie się od tego obowiązku. Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia z dnia 22 maja 2003 r. O ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 392 z późn. zm.) obowiązkowemu ubezpieczeniu komunikacyjnemu podlegają zarejestrowane pojazdy samochodowe. O trwaniu ubezpieczenia komunikacyjnego decyduje sam fakt zarejestrowania pojazdu, a nie jego eksploatacja. Fakt, że pojazd nie jest używany nie zwalnia jego właściciela z obowiązku opłacenia składki OC. Właściciel pojazdu, który nie spełnił obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia określonymi w ustawie, jest zobowiązany wnieść opłatę.

Do przeprowadzania kontroli spełniania obowiązku ubezpieczenia (na podstawie art. 84 ustawy O ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych) OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zobowiązane są następujące instytucje: policja, organy celne, straż graniczna, organy właściwe w sprawach rejestracji pojazdów, Inspekcja Transportu Drogowego oraz Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny i inne organy uprawnione do kontroli ruchu drogowego. W przypadku ujawnienia braku ubezpieczenia obowiązkowego OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, organ kontrolny zawiadamia o tym fakcie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, który podejmuje stosowne postępowanie wyjaśniające i egzekwuje opłatę za niespełnianie obowiązku takiego ubezpieczenia. Kontrola obejmuje rok bieżący, jeśli jednak właściciel nie udowodni, że miał ubezpieczenie w poprzednim roku, to również zostanie naliczona kara. W konsekwencji, jeśli pojazd był nieubezpieczony od kilku lat, postępowanie będzie analogiczne. Fakt, że pojazd stoi nieużywany, nie oznacza, że żadna z ww. instytucji nie dokona kontroli spełnienia obowiązku ubezpieczenia. Zaskakujące jest to, że choć świadomość naszego społeczeństwa w ciągu ostatniego dziesięciolecia bardzo wzrosła, to jednak wciąż zdecydowanie bardziej w dziedzinie praw niż obowiązków, a uświadomienie właścicieli wraków o kosztach utrzymania takiego pojazdu daje zaskakujące rezultaty.

Należy zauważyć, że czynności podejmowane przez Straż Miejską Szczecin, a polegające na dotarciu do właściciela pojazdu, nie są standardową procedurą, ponieważ ustawodawca nie określił takowej. Wobec wskazanej powyżej fakultatywności przepisu prawa będącego podstawą do usuwania takich pojazdów, działania te stanowią dla funkcjonariuszy publicznych swoistego rodzaju uzasadnienie faktycznie wydawanych w ostateczności dyspozycji do usunięcia. Jednocześnie dla szczecińskich właścicieli takich pojazdów działania Straży Miejskiej są sygnałem, że pozostawianie pojazdów nieużywanych na drogach publicznych może pociągnąć za sobą skutki finansowe. Uświadamianie właścicieli w powyższym zakresie, przy jednoczesnym informowaniu o możliwości zminimalizowania kosztów z tytułu posiadania lub w ostateczności z tytułu usunięcia i parkowania pojazdu przez jego odprowadzenie do uprawnionych punktów recyklingu, dało w Szczecinie wymierne rezultaty w postaci ilości pojazdów usuwanych przez ich właścicieli.

Wszystkie prowadzone przez szczeciński magistrat i Straż Miejską działania w zakresie usuwania pojazdów, oprócz ich wymiernych rezultatów na polu podnoszenia świadomości właścicieli pojazdów, mają odzwierciedlenie w pozytywnych reakcjach mieszkańców Miasta, uskarżających się na uciążliwości związane z brakiem miejsc parkingowych zajmowanych przez nieużywane auta oraz na psuciu wizerunku Szczecina przez zaleganie „wraczejących” pojazdów. Działania Gminy Miasto Szczecin, chociaż prowadzone z należytą starannością i w ramach ustalonych wcześniej procedur, spotkają się czasami z krytyką ze strony mieszkańców. O ile właściciele usuwanych pojazdów podważają podstawę usunięcia (dla nich takie pojazdy nie są wrakami), to pozostali mieszkańcy miasta niekiedy krytykują złożoność postępowania, wynikającego z przyjętej procedury. Krytyka ta wywodzi się głównie z niedoskonałości przepisów prawa, o czym wyżej była mowa. Walka Szczecina z ulicznymi wrakami nie jest zadaniem łatwym. Podjęte dotąd działania, przynoszą sporo satysfakcji i przyczyniają się do znaczącego podniesienia zaufania mieszkańców do władz miejskich. Możliwość otrzymania przez Miasto dofinansowania z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pozwoli zmniejszyć koszty powstałe na skutek usuwania wraków i stanowi dodatkowy, choć nie jedyny, bodziec do podejmowania zintensyfikowanych działań. Dopłata, jaką Miasto uzyskiwało w latach 2010-2014 to kwota 4000 zł., natomiast od 2015 roku, jest to kwota 2000 zł od każdego pojazdu usuniętego z dróg publicznych i przekazanego do demontażu w roku poprzedzającym złożenie wniosku o dofinansowanie. Gmina Miasto Szczecin
w roku 2016 złoży taki wniosek po raz piąty.

Opracowanie: Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Szczecin

Widzisz wrak daj znak - skorzystaj z formularza kontaktowego